Sevdalinka

Sevdalinka je bosanska narodna pjesma iz gradske sredine. Predstavlja jedinstven muzički izraz u Bosni i Hercegovini koji se može pohvaliti dugom i bogatom tradicijom. U brojnim slučajevima sevdalinka se jednostavno zove i sevdah.
Sama riječ sevdalinka je nastala od arapske riječi sawda što znači crna žuč. U turskom jeziku se ovaj pojam veže za melanholiju. U bosanskom jeziku pojam sevdah znači čežnja, ljubavni žar, ljubavni jad.

Pojam

Omer Pobrić, izvođač i veliki poznavalac sevdalinke, daje sljedeću definiciju ovog muzičkog oblika:
Sevdalinka je prvenstveno gradska narodna pjesma Bošnjaka, mada je popularna širom Jugoistočne Evrope, posebno u Srbiji i Crnoj Gori, te Makedoniji.
Prvi poznati navodi u kojima se spominje sevdalinka su prije otprilike nekih 500 godina, a ona je najvećim dijelom razvijana nakon osmanskog osvajanja srednjovjekovne Bosne kada se formiraju prva gradska naselja. Važno je napomenuti da je pojam "Sevdalinka" mlađa od muzičkog oblika kojeg ona predstavlja. Sevdalinka je nastajala u narodu, te se generacijama prenosila i uobličavala, da bi do nas došla kao savršeno izbrušen i formiran muzički oblik.^[1]
Za razliku od većine muzičkih vrsta, kod sevdalinke pjevač vodi pjesmu, dok je muzička pratnja samo u pratnji pjevača. U mnogim sevdalinkama koncept muzičkih mjera je manje važan od emocionalnog i slobodnog oblika interpretacije stihova samog pjevača. Sevdalinke su jedinstven spoj istočnih i zapadnih muzičkih uticaja i koje se znatno razlikuju od svih susjednih narodnih baština. Mnoge pjesme prikazuju jedinstveni oblik melanholičnih osjećaja sa sporim, rubato tempom, a mnoge su vesele i optimistične.
Većina sevdalinki su ljubavne pjesme, koje opisuju posebne priče između djevojaka i momaka, a neki su historijski prikazi značajnih događaja u historiji Bosne i Hercegovine. Na taj način, mnoge sevdalinke su jedinstveni ostatak bosanske historije i kulture i izuzetno su značajne za Bosnu i Hrcegovinu i njen narod.^[1]

Muzički oblik

U izvornom obliku Sevdalinka je solo pjesma, bez instrumentalne pratnje. Sa dolaskom Osmanlija, solo Saz (turski oblik lutnje) koji čini pratnju solo glasu je postao popularan oblik muzičkog izvođenja.
Osvajanjem Bosne od strane Austro-Ugarske, dolazi i harmonika, koja ubrzo postaje bošnjački nacionalni muzički instrument kao i prateći instrument za većinu sevdalinki.
Svojom strukturom sevdalinke su veoma kompleksne pjesme nabijene emocijama, a tradicionalno se izvode sa dosta strasti i duševnosti.
Neka modernija muzička izvođenja sevdalinki se obavljaju pomoću različitih muzičkih pratnji:
• Orkestri mandolina
• Grupa koja broji pet muzičara, koji sviraju: klarinet, gitaru, bas, bubnjeve i harmoniku
• Mali klasični orkestar uključujući žičane instrumente i ponekad hor.^[1]

Sevdalinka kao kulturna baština u Bosni i Hercegovini

Za vrijeme vladavine Osmanskog carstva nad Bosnom broj sevdalinki u Bosni narastao je na oko 4.000 poznatih pjesama do danas! Ovo ogromno kulturno nasljeđe počelo je da se uništava u toku 19. i 20. vijeka s dolaskom Austro-Hugarske u Bosnu i kroz razne ratove koji su prohujali kroz zemlju uzrokujući "Kulturni genocid u Bosni i Hercegovini". Usmena tradicija učenja sevdalinke u Bosni danas praktično ne postoji, a pjesma je oteta od strane raznih drugih oblika muzike u vremenu pokreta "svjetske muzike", gdje muzički govoreći "sve prolazi". Veoma mali broj istinskih umjetnika sevdalinke snimaju i žive i danas.
Mali je broj kvalitetnih tumača tonski zabilježenih sevdalinki, tako da su istinski vrijedni radovi sevdalinki malobrojni i rijetki.